Een baby heeft van nature een sterke zuigbehoefte. Deze wordt in de buik al ontwikkeld. Na de geboorte sabbelen sommige baby’s het liefst op hun duim en anderen aan een speentje. Een fopspeen, speentje of tut is een speen zonder een fles. Deze zit vast aan een schildje om te voorkomen dat de kleine het kan inslikken. De speen biedt troost als het kind extreem van streek is en het helpt ontspannen wanneer het erg moe is of bij inslapen. Vaak hebben toekomstige en kersverse ouders veel vragen rondom het gebruik ervan. In dit artikel nemen we alle onzekerheid weg door alle stappen door te lopen, van aanleren tot afleren. We bespreken de verschillen met duimzuigen, de voor- en nadelen, geven tips over veilig gebruik van de fopspeen en helpen je bij het aan- en afleren.
Welke fopspenen zijn er en wat zijn de verschillen?
In de loop van de jaren zijn er verschillende modellen op de markt gekomen. De beste fopspenen voldoen aan de Europese wetgeving EN400 norm. De grootste en meest betrouwbare merken in de Benelux zijn Difrax, Avent, Nuby, MAM en Bibi. Het kan zijn dat je door de bomen het bos niet ziet dus delen we het assortiment in per materiaal, vorm en grootte.
Vorm
In principe zijn er twee soorten fopspenen. Natural fopspeen wordt ook wel de combi- of fysiologische fopspeen genoemd. Het heeft een symmetrische vorm met een ronde zuiggedeelte dat doet denken aan een tepel. Dit speentje heeft dan ook geen boven- of onderkant waar je op moet letten. Een voordeel van een natural exemplaar is het feit dat het goed te combineren is met de borstvoeding. Door de gelijkenissen met de tepel is de kans op de eerdere genoemde verwarring kleiner.
Dental fopspeen of anatomische heeft een bolle bovenkant dat tegen de gehemelte drukt en een platte onderkant dat tegen de tong drukt. Dit zorgt ervoor dat de tong- en kaakspieren goed worden gestimuleerd.
Welke vorm het juiste is voor jouw baby is nogal persoonlijk. Het hangt ervan af wat je zelf wilt, eventuele borstvoeding en wat je kleine accepteert. Beiden hebben immers voordelen.
Materiaal
Een speen wordt gemaakt van siliconen of rubber. De siliconen modellen zijn sterker dan de rubberen variant. Ze gaan dan ook minder snel kapot. Een ander voordeel is dat de kans op allergie minimaal is. Er bestaat ook duurzaam siliconen. Difrax is het bekendste fopspeen merk die hier bewust voor heeft gekozen.
De rubberen of latex modellen zijn over het algemeen milieuvriendelijker. Ze worden uit 100% rubber gemaakt. Een rubber speentje bestaat uit één stuk waardoor er geen viezigheid tussen de naden kan komen. Het is verder soepeler en zachter dan siliconen en daardoor heeft deze een minder groot effect op de stand van de tanden en kaken.
Natuur rubber heeft echter ook een aantal nadelen: Het materiaal is niet geschikt om uit te koken. Natuurrubber moet eerder vervangen worden ( elke 4 weken). Natuurrubber kan door warmtebronnen (zonlicht/steriliseren/verwarming) zachter worden, kleverig worden en verkleuren. Natuurrubber verandert van vorm door het zuigen, het zet uit en neemt geur aan. In de promotie rondom natuurrubber wordt vaak aangehaald dat deze geen BPA, weekmakers en PVC bevatten. Dit is dus niet helemaal correct. Er worden wel degelijk (veilige) weekmakers gebruikt. Daarnaast bevat rubber én siliconen nooit BPA en PVC. Dit zit alleen in kunststof. BPA is al sinds 2011 verboden in babyproducten. Heel soms hebben kindjes een allergische reactie op natuurrubber. Dit komt door een eiwit dat in natuurrubber zit. Aan natuurrubber zit een smaakje waardoor sommige kinderen dit weigeren in de mond te nemen. De eerstgenoemde is doorzichtig en de tweede meer geel of bruin.
Voor siliconen geldt hetzelfde wat betreft BPA. Het verschil tussen siliconen en rubber is te zien aan de kleur. De eerstgenoemde is doorzichtig en de tweede meer geel of bruin.
Grootte
Een belangrijk onderdeel van veilig gebruik van de fopspeen is de juiste maat. Dit is weer gekoppeld aan de leeftijd van je kroost. Een te grote tut heeft een grotere zuiggedeelte. Doordat dit dieper in de keel komt vergroot het de kans op kokhalzen en zelfs stikken. Het is daarom extra belangrijk de juiste maat te gebruiken. Hoewel de genoemde merken allemaal verschillende leeftijdscategorie hebben, is Difrax de enige met een assortiment verdeeld in 5 fasen. Zo hebben ze modellen voor prematuren, voor 0 tot 6 maanden, 6 tot 12 maanden, 12 tot 18 maanden en 18+ maanden. Hierdoor groeit het speentje echt met je kind en zijn zuigbehoefte mee.
Wel of geen ring
Naast de vorm, kwaliteit, materiaal en de juiste maat van de fopspeen is het belangrijk na te denken over een exemplaar met of zonder een ring. Een speen zonder een ring is vooral fijn tijdens het slapen. Het ligt wat comfortabeler. Modellen met een ring zijn handig wanneer je op stap gaat met je kroost. Je zou het bijvoorbeeld aan een speenkoord kunnen bevestigen om verlies te voorkomen.
Veilig gebruik tips
Het lijkt zo simpel, maar de juiste keus maken in het belang van je kind is meer dan de vrolijkste tut uitkiezen. Veiligheid speelt bij zowel aanschaf als gebruik een zeer belangrijke rol. De belangrijke tips voor veilig gebruik zetten we op een rij.
♦ Kook de speen regelmatig uit, vooral in begin is dit belangrijk. Steriliseer je fopspeen altijd volgens de bijbehorende handleiding. Niet elk merk gebruikt exact de zelfde materialen waardoor de steriliseer instructie kan verschillen. Let op: Verschillende merken natuurrubber fopspenen hebben verschillende richtlijnen, het gros mag maar 1 keer gesteriliseerd worden.
♦ Controleer op beschadiging elke keer voor je het speentje aan je kind geeft. Dit doe je door hard aan het zuiggedeelte te trekken. Vooral wanneer de kleine tandjes heeft is controle extra belangrijk. Ontdek je gaatjes of scheurtjes, vervang deze dan direct. Doorslikken is namelijk levensgevaarlijk.
♦ De fopspeen heeft een houdbaarheidsdatum. Vervang deze daarom om de 6 weken.
♦ De 3 seconden regel is een fabeltje. Is de tut op de grond gevallen, was het af met water of zorg voor een reserve exemplaar.
♦ Maak de speen nooit ‘schoon’ door het in je eigen mond te stoppen. Door de bacteriën in je mond wordt het gebit van je kind extra gevoelig voor tandbederf.
♦ Een groot voordeel van een vlindervormig schildje is dat het neusje vrij blijft en de huid rondom de mond meer vrij blijft zodat huidirritatie wordt voorkomen.
♦ Kies voor een geur,- smaak- en allergievrij exemplaar
♦ Begint je kind te bijten op de fopspeen dan wordt het tijd direct ermee te stoppen. Een veilig alternatief is een bijtring. Difrax biedt ook hulp om te stoppen met foppen.
♦ Mijd speenkoorden in bed. Je baby kan erin stikken. Sowieso is het verstandig om korte koorden te gebruiken van maximaal 10 centimeter en deze nooit bij het nekje vast te maken. Dit alles maakt kans op verstikking kleiner.
♦ Laat je kind nooit praten met de fopspeen in zijn mond. Zeg dat je hem niet kan verstaan zodat hij deze uit zijn mond moet halen om zichzelf duidelijk te maken. Hiermee voorkom je eventuele problemen op het gebied van spraakontwikkeling.
♦ Je doet er goed aan zo snel mogelijk het gebruik af te bouwen. Het is verstandig om de speen af te leren voor het kind begint met melkgebit wisselen.
Aanleren van het speentje
Wil je borstvoeding gaan geven, dan is het verstandig nog even te wachten met het aanleren van het speentje. Het beste is 4 tot 6 weken te wachten. Dit om een veelvoorkomende tepel-speen verwarring te voorkomen. De borstvoeding heeft tijd nodig om op gang te komen en je newborn moet leren op de juist manier aan de borst te sabbelen. Dit vereist namelijk een andere zuigtechniek. Wanneer je een pasgeboren baby al een speentje aanbied, terwijl het nog moet wennen aan de tepel, kan het zomaar zijn dat de baby borstvoeding weigert of hier minder om vraagt. Dit heeft weer een negatieve invloed op de melkproductie. Want als er niet veel vraag is naar moedermelk, wordt er steeds minder melk aangemaakt. Bij flesvoeding is wachten niet nodig. Maar bij flesvoeding is het wel belangrijk dat een fopspeen ook ná de voeding gegeven wordt. Als het kindje vooraf al veel heeft gezogen op een fopspeen kan een kindje ook aan de fles minder drinken.
Vroeg geboren baby’s
Een prematuur heeft een grote zuigbehoefte terwijl de meeste fopspenen nog veel te groot en zwaar zijn. Difrax is het enige merk met modellen voor de allerkleinsten. Daarnaast kan foppen helpen het zuigreflex te stimuleren wat helpt zelf te leren drinken, iets wat een vroeg geboren baby nog niet kan.
Lees ook
Eerste hulp bij opvoeden | Met je kind naar de tandarts
Babyuitzet | Wat heb je echt nodig
Voor- en nadelen fopspeen
Zoals alles heeft ook foppen voor- en nadelen. Het is aan jouw om te beslissen wat jij belangrijk vindt en voor welke fopspeen je kiest.
De voordelen
♦ Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat de fopspeen kans op wiegendood vermindert. Dit komt omdat de baby, maar ook de dreumes beter op de rug blijft liggen waardoor zuurstoftoevoer makkelijker gaat. Verder wordt de luchtweg vrij gehouden doordat de tong bij het zuigen naar voren geduwd wordt.
♦ Afleren van een fopspeen is makkelijker dan afleren van duimzuigen. Het laatste heb je immers altijd bij je.
♦ Een tut biedt troost en veiligheid, het kalmeert de baby wanneer de ouder dat niet kan.
♦ Vaak een lifesaver als het gaat om de baby te helpen ontspannen en mee in slaap te sussen.
♦ Juist in de periode dat het kind met zijn handen en mond de wereld aan het ontdekken is, is een speen hygiënischer dan duimzuigen.
♦ Foppen dwingt je kleine spruit door de neus te ademen wat voor minder bacteriën zorgt. Daarnaast is het veiliger tijdens slapen.
♦ Duimzuigen heeft gevolgen voor het gebit, ook op volwassenen leeftijd. Het verandert immers de stand van de kaak blijvend. Bij foppen is het effect minder definitief en minder ernstig omdat het minder druk geeft op de tandjes. Tip: Alle Difrax fopspenen zijn ontwikkeld in samenwerking met tandartsen.
De nadelen
♦ In combinatie met borstvoeding kan een fopspeen voor verwarring zorgen wat negatieve gevolgen kan hebben op de melkproductie en borstvoeding.
♦ Hoewel de gevolgen niet blijvend zijn (wanneer het kind stopt met foppen voor het melkgebit gaat wisselen) heeft een tut wel gevolgen op de stand van de kaak en de tanden.
♦ Wanneer je toestaat dat het kind praat met speen in zijn mond, kan het de spraakontwikkeling negatief beïnvloeden.
♦ Bij overmatig gebruik, meer wel dan niet, is de kans op middenoorontsteking groot. Zeker bij oudere kinderen is dit het geval.
Afleren van de tut
Na ongeveer een jaar neemt het zuigreflex van het kind af. De fopspeen dient dan alleen nog als troost, om de kleine te kalmeren en voor zijn veiligheidsgevoel. Het is belangrijk deze af te leren voor het kind begint te wisselen, maar hoe eerder hoe beter. Sommige ouders kiezen voor cold turkey manier, anderen voor rustig afbouwen. Waar je ook voor kiest, zorg dat je achter je besluit staat en consequent blijft.
♦ Leg het kind op zijn niveau uit waarom het belangrijk is dat zijn speentje weggaat
♦ Periodes als de verjaardag, verhuizing of soortgelijke, spannende situaties zijn geen geschikt moment voor het afleren van de tut
♦ Kies je voor rustig afbouwen, doe dit dan in kleine stappen. Bijvoorbeeld speen alleen binnen toestaan, daarna alleen bij inslapen.
♦ Bedenk een afscheidsritueel. Geboorte van een nieuwe baby en op kraamvisite gaan zijn een goed moment de tut ‘weg te geven’. Zorg dat het kind dit begrijpt, zelf wil en uitvoert. Op deze manier kiest hij ervoor afscheid te nemen van zijn geliefde speen.
♦ De eerste dagen erna zullen voor het ene kind moeilijker zijn dan het andere, maar blijf consequent en biedt een alternatief aan zoals een knuffel.
♦ Lees prentenboeken voor over het afleren van de fopspeen ter voorbereiding voor het kind. Zo kan hij, bewust en onbewust, wennen aan het idee en wat er komen gaat.
- 30+ gezonde lunch ideeën voor school: Tips en voorbeelden voor voedzame broodtrommel - 7 september 2024
- Super Blocks van GiiKER: De perfecte mix tussen traditionele spelconcepten en moderne technologie - 5 september 2024
- Super Slide van GiiKER: De Retro Puzzel met een moderne twist - 20 augustus 2024