Als de bladeren van de bomen vallen, de temperaturen dalen en dagen korter worden, zijn veel dieren druk bezig met hun voorbereidingen voor de winter. Een van de meest schattige en kwetsbare bewoners van onze tuinen is de egel. Voor hen is deze periode een strijd om te overleven. Deze stekelige zoogdieren die van nature in het wild leven worden steeds vaker geconfronteerd met uitdagingen die hun overleving bedreigen. Door het verlies van hun natuurlijke habitat en de veranderingen in ons landschap vinden veel egels het moeilijk om voldoende voedsel en veilige schuilplaatsen te vinden om de winter door te komen.
Tijdens de winter gaan egels in een diepe winterslaap. Dit helpen de kleine diertjes energie te besparen, maar vraagt wel om voldoende vetresten op te bouwen voordat ze deze slaap ingaan. Helaas kunnen de dieren steeds minder vet verzamelen in de moderne tuinen. Ze hebben zo minder toegang tot voedsel dat ze nodig hebben. Daarnaast hebben ze natuurlijk ook een veilige plek nodig om te rusten en slapen, wat steeds lastiger te vinden is door de opkomst van strakke en betegelde tuinen zonder schuilmogelijkheden. Daarom verdienen egels onze aandacht, vooral omdat ze inmiddels bijna met uitsterven worden bedreigd. Door hen een veilige plek te bieden om te overwinteren, helpen we niet alleen hun overlevingskansen vergroten, maar ook een geweldige ervaring creëren voor kinderen die leren over de natuur. Lees hier alles over het maken van een egelhuisje en je tuin inrichten om egels te helpen.
Het belang van deze schattige stekelige diertjes in het ecosysteem en waarom ze hulp nodig hebben
Ze zijn meer dan een schattig gezicht. Ze spelen een belangrijke rol in ons ecosysteem en dragen bij aan de biodiversiteit in de omgeving. Erinaceus euroaeus is de Latijnse naam voor egels. Deze nachtdieren leven vooral van insecten, slakken, wormen en andere ongewervelde dieren. Dit maakt ze tot natuurlijke pestbestrijders. Door het eten van slakken en andere plagen helpen egels tuin en landbouwgebieden gezond te houden. Ze helpen in principe het evenwicht in het ecosysteem tot stand te houden door de populatie van bepaalde insecten en ongedierte onder controle te houden. Hierdoor voorkomen ze dat deze groepen exploderen met schade aan planten en gewassen als gevolg.
Biodiversiteit is zo ontzettend belangrijk voor een gezond ecosysteem. Een rijke variatie aan planten en dieren ondersteunt een evenwichtig milieu, waar alle soorten in meer of mindere mate van elkaar afhankelijk zijn. Dankzijn hun dieet zijn egels belangrijk voor dit proces. Daarnaast zijn ze zelf op hun beurt prooi voor andere dieren, zoals roofvogels en vossen. Ze zijn als het ware een schakel in de voedselketen daardoor van groot belang voor de levenscyclus van verschillende soorten. Het verdwijnen van egeltjes zou ook gevolgen hebben voor deze roofdieren en hun voedselvoorziening.
Waarom komen egeltjes in tuinen voor?
De laatste jaren komen de kleine diertjes steeds vaker voor in tuinen in plaats van in bossen. Dit is een gevolg van veranderingen in hun natuurlijke leefomgeving. Zoals: ontbossing en urbanisatie en fragmentatie. Bossen verdwijnen waardoor de diertjes hun schuilplaatsen en voedselbronnen kwijtraken. En opsplitsing van groene gebieden maken het ze ook niet bepaald makkelijk om te reizen tussen de gebieden. Verder zijn hun voedingsmiddelen als insecten en slakken steeds minder toegankelijk in bossen. Tuinen zijn dan een alternatief. Dichte heggen en bladeren bijvoorbeeld zijn een prima plekje om te schuilen. En de liefde van mensen die zich hier steeds bewuster van zijn en graag willen helpen met egelhuisjes en voederstations in tuinen. Daarnaast zijn er in je achtertuin over het algemeen minder natuurlijke vijanden en dus zijn de overlevingskansen groter en kunnen ze zich voortplanten.
De bedreigingen voor de egel
Naast verliezen van hun natuurlijke habitat door verstedelijking zijn er helaas wel meer bedreigingen waardoor egeltjes bijna op de lijst staan van bedreigde dieren. De moderne en nette tuinen die steeds vaker betegeld zijn bijvoorbeeld, gebruik van pesticiden en verkeersongelukken zorgen ervoor dat er steeds minder egels zijn, vooral in de stedelijke gebieden. Daarom staan ze ook op de lijst van beschermde dieren.
Wat kun je doen om egels te helpen?
Nu het wat duidelijker is wat onze kleine vriendjes nuttig maakt en waarom ze hulp nodig hebben, gaan we kijken naar wat jij en ik kunnen doen om de diertjes te helpen.
♦ Creëer een egelvriendelijke tuin door (deels) bladeren en takken te laten liggen. Koop of bouw een egelhuisje en zorg ervoor dat je tuin toegankelijk is door openingen in hekken te maken.
♦ Als je egels in je tuin ziet, kun je ze voeden door droog kattenvoer aan te bieden of speciaal egelvoer en vers water.
♦ Door chemische stoffen te mijden in je tuin help je de egel, maar ook andere nuttige insecten en dieren.
♦ Mocht het kunnen, help dan een egel in het verkeer. Ze zijn niet groot, sterk of snel genoeg om zichzelf te redden.
Waar moet een egelhuisje aan voldoen?
Egelhuisjes zijn heel belangrijk voor egels, vooral in de winter. Onze kwetsbare vriendjes houden een winterslaap van oktober tot april, waarbij ze hun lichaamswarmte en energie besparen. Als het in het voorjaar langer koud en vochtig blijft blijven ze langer binnen, soms wel tot mei. Dat maakt april en oktober de meest geschikte maanden om een egelhuisje neer te zetten. Hier kunnen ze de beschutting en veiligheid vinden die ze nodig hebben. Hoe je een egel-proof huisje maakt?
♦ Waar zet je een egelhuisje neer?: De beste plek is donker en rustig. Een locatie in de schaduw voorkomt dat het stulpje te warm wordt op zonnige dagen, wat belangrijk is omdat egels hun lichaamstemperatuur tijdens hun winterslaap laag houden. Te veel warmte kan zelfs hun winterslaap verstoren. Zet het huisje daarom op een rustige, beschutte plek in je tuin, waar veel bladeren en takken liggen. Dichtbij een voedselbron dus. Zoals tegen een schutting of een haag dat niet te veel in de zon staat. De diertjes houden nogal van droge en rommelige hoekjes. Daarnaast zorgt het plekje zo voor extra bescherming tegen vijanden als katten en honden, maar ook sterke wind. Ver uit de buurt van drukte waar veel mensen en huisdieren komen en gevaren als vijvers, tuingereedschap.
♦ Waar maak je het egelhuis van?: Gebruik natuurlijke materialen voor het maken van een waterdichte onderdak voor de egels. Onbehandelde houten planken bijvoorbeeld, oude pallets of kisten en dakvilt. Zet het eindresultaat op een tegel, om deze droog te houden in de vochtige maanden. Zo bescherm je het tegen schimmel, rotten, vocht en daarmee ook kou. Voor de binnenkant van het huisje kun je het beste schimmelwerend en vochtbestendig materiaal gebruiken zoals krant met daarop 2/3 hooi, stro of houtwol. Ze houden nogal van graven en een flinke berg nestvulling dient als isolatie en vinden egels lekker comfortabel tijdens de winterslaap (waar ze af en toe uit kunnen ontwaken). Op het dak leg je takken, turfstrooisel (waarmee vochtgevoelige planten mee worden afgedekt) en aarde om het droog en warm te houden maar ook te vermommen. Een stevig en stabiel huisje kan tegen allerlei weersomstandigheden en het gewicht van de sneeuw in de winter aan, maar beschermt ze ook tegen vijanden.
♦ Hoe groot moet de opening zijn?: Maak de ingang van het huisje niet te groot om te voorkomen dat andere dieren, zoals katten en honden, binnen kunnen komen. Ongeveer 10 bij 10 centimeter is prima. Zorg er wel voor dat de opening naar de beschutte kant wijst.
Stap-voor-stap instructie voor het bouwen van een egelhuisje
Wat heb je nodig?
♦ Onbehandeld hout
♦ Schroefoog of nagels
♦ Waterdichte dakbedekking zoals dakleer of niet transparante golfplaten
♦ Zaag
♦ Boor
♦ Hamer
♦ Meetlint
♦ Schuurpapier
♦ Isolatiemateriaal als stro, hooi, houtwol of kranten
Stap-voor-stap werkwijze
1. Bepaald de afmetingen: Het huisje moet ongeveer 90 centimeter lang, 60 centimeter breed en 60 centimeter hoog zijn. De ingang moet 10 bij 10 (met 15 centimeter kan er al een kat naar binnen) worden.
2. Zaag de planken op de gewenste afmetingen voor wanden, bodem en het dak. Zorg ervoor dat alle kanten van de planken glad zijn en geen splinters bevatten.
3. Begin met het monteren van de bodem en de wanden. Zorg ervoor dat de wanden goed stevig zijn bevestigd aan de bodem, zodat het eindresultaat stabiel blijft staan de komende maanden.
4. Plaats isolatiemateriaal aan de binnenkant van de muren om het huisje warmer te maken.
5. Zaag de opening voor de ingang en zorg ervoor dat deze groot genoeg is voor egels, maar niet voor andere dieren.
6. Plaats nu het dak en zorg ervoor dat het goed vastzit. Bedek het met waterdichte materialen om ervoor te zorgen dat het allemaal droog blijft.
7. Schuur eventueel de ruwe randen, check op stevigheid en controleer de veiligheid voor de egels. Gebruik geen verf of chemicaliën die schadelijk kunnen zijn voor de dieren.
8. Zet alle onderdelen in elkaar en controleer nogmaals op onder andere tocht en stevigheid van het geheel.
Egel voeren in de winter
Je weet nu waarom ze in de warme maanden vaker in onze tuinen rondlopen. Maar in de koude en vochtige maanden, wanneer de temperaturen dalen en voedsel moeilijker te vinden is, kunnen ze extra hulp gebruiken om de winter door te komen en overleven. En dan is het belangrijk om te weten wat deze kleine insecteneters precies eten. Denk hierbij aan insecten aan kevers, mieren, sprinkhanen, wormen zoals aarde- en regenwormen, huisjesslakken, naaktslakken, insectenlarven, verschillende spinnen en pissebedden.
Wat ze zoal nog meer eten? Droog kattenvoer. Als een goede bron van eiwitten en vetten die egels nodig hebben om hun energie op peil te houden. Speciaal egelvoer die je in dierenwinkels kan kopen. Ze bevatten meestal een mix van voedingsstoffen die belangrijk zijn voor de gezondheid van de schattige stekeldiertjes. En natuurlijk vers water. Zet daarom altijd vers water voor ze neer. Wel in een ondiepe schaal om te voorkomen dat ze erin vallen en verdrinken. Door egeltjes te voeren help je ze overwinteren.
Wanneer en waar is het beste om voer te plaatsen?
Egels zijn nachtdieren, dus de beste tijd om ze te voeren is ’s avonds. Plaats het vlak voor het donker wordt zodat zij het kunnen vinden als ze actief worden in het donker. De beste manier om dit te doen is door gebruik te maken van een voederstation. Zo bescherm je het voer tegen andere dieren, zoals katten en vogels. Je kunt heel makkelijk zelf maken van een houten krat bijvoorbeeld met een opening dat groot genoeg is voor de egels maar te klein voor andere dieren. Kies hier wel een rustige plek voor zoals hierboven al uitgelegd. Ver weg van het verkeer, drukte en gevaar.
Wat je egeltjes absoluut niet mag geven zijn melk- en zuivelproducten, snoep, brood en andere bewerkte voedselwaren, maar ook pesticiden en andere chemicaliën zijn simpelweg levensgevaarlijk en dodelijk en niet geschikt voor deze kleine vriendjes.
Het creëren van een egelvriendelijke tuin
Een natuurlijke en egelvriendelijke tuin is een geweldige manier om deze schattige diertjes te helpen overwinteren en overleven. Welke aanpassingen nodig zijn?
♦ Het laten liggen van een deel van de herfstbladeren is een prima start. Zo help je egels aan een schuilplaats en aan voedsel zoals insecten en larven. Met takkenbossen, stenen stapels en dichte struiken geef je de diertjes meer opties en onderdak om te rusten en te slapen, vooral overdag wanneer ze zelf niet actief zijn.
♦ Door een openingen in hekken of schuttingen te maken, help je ze bewegen van de ene naar de andere tuin. Dit vergroot hun leefgebied en dus ook eetmogelijkheden en partners.
♦ Gebruik natuurlijke methoden om plagen in je tuin te bestrijden. Chemicaliën als pesticiden en herbiciden zijn erg schadelijk voor de dieren en hun voedselbronnen.
♦ Zorg voor waterbronnen door een ondiepe schaal met vers water in je tuin te plaatsen. Vooral in de droge periodes is dit belangrijk, maar ook in de winter als de waterbronnen kunnen bevriezen.
♦ Een tegeltuin kan een onderhoudsvrije paradijs lijken, maar heeft voor de natuur meer nadelen dan voordelen. Kies daarom voor een groene en natuurlijke tuin. Plant vooral veel verschillende bloemen en groenten. Dit helpt insecten aantrekken, wat op zijn beurt voor meer eten zorgt voor egels, maar ook andere dieren die meer afhankelijk van ons zijn dan we soms beseffen.
♦ Zorg ervoor dat je tuinmeubels geen scherpe randen hebben of openingen waar egeltjes in vast kunnen komen te zitten. Laat tuin gereedschap niet rondslingeren, maar bewaar het op een veilige plek. Houd je tuin vrij van rommel zoals rondslingerend plasticafval bijvoorbeeld.
♦ Zet een egelhuisje (of meer) neer om de egel te helpen overwinteren.
- Recensie: De verdwenen steden 3: Het eeuwige vuur van Shannon Messenger - 28 november 2024
- Recensie: Fabulant 3: De strijd om het stelsel - 1 oktober 2024
- De juiste zitzak kiezen: het belang van de maat, vulling en stevigheid - 1 oktober 2024