De grotten van Han zijn een Geologisch wonder waar 99,9% niet van de hand van de mens is. Iets wat we in Nederland helaas niet kennen, maar in omringende landen wel. Zo zijn de mooiste grotten te vinden in Frankrijk (2), Spanje (5+), Bulgarije (3), Kroatië (1), Duitsland (3), Slovenië (2), Hongarije (1), Italië (3) en buurland België (10+). Van alle grotten in Europa zijn de circa 17 kilometer lange gangen tot 145 meter hoge zalen, 110 meter onder de grond een van de grootste grottencomplexen van Europa. We bezochten de plek in de herfstvakantie 2022. Een bijzonder uitje met kinderen in de Belgische Ardennen waar we je graag meer over vertellen.
Het domein van de grotten van Han
Het domein van de grotten van Han in het bosrijke middengebergte van Han-Sur-Lesse bestaat uit de grot, het wildpark en het museum PrehistoHan. Alle 3 zijn ze afzonderlijk van elkaar bijzonder kindvriendelijk, maar samen voldoen ze aan alle voorwaarden waar een uitstapje met kinderen aan dient te voldoen: Een behoorlijk educatief gehalte, verwondering, na de rondleiding in de grot kom je uit bij een speeltuin, veel dieren in hun natuurlijke habitat van een afstand bewonderen maar ook heel dichtbij, spelend en ontdekkend leren in de avontuurlijke bossen, klimmen en klauteren en meer.
De grot
Sinds 2018 is het domein van de grotten van Han het eerste UNESCO Global Geopark van België. Een label die niet zomaar te verdienen is. Deze eeuwenoude creatie van de natuur is op zijn minst indrukwekkend met haar verschijning en het verhaal rondom het ontstaan. De rots waarin de grot is ontstaan alleen al is ongeveer 360 miljoen jaar oud. In de loop der tijd loste het door de Boineheuvel stromende rivier de Lesse steeds meer kalksteen op waardoor de grotten in het hart van het Famenne-Ardenne zijn ontstaan. Door het kalkrijke water van detzelfde rivier dat door de grond heen druppelde zijn de ondergrondse tegels op het plafond en de grond ontstaan. Dit is een heel lang proces aangezien een druppel er een jaar over doet om haar bestemming te bereiken. Niet voor niets wordt er gezegd dat de grot leeft het wordt sinds 1743 uitvoerig onderzocht door wetenschappers. Al ruim 1000 jaar een druk bezochte bezienswaardigheid dat sinds 1970 werd uitgebreid met het 250 hectare grote Wildpark waar onder andere de Europese Big 5 te spotten is.
Tijdens je bezoek aan het domein van de grotten van Han kun je de auto bij de kerk parkeren (op loopafstand en gratis buiten het hoogseizoen) of om de hoek van de ingang. Vanaf hier is het nog geen 100 meter lopen naar de ingang van het domein. Met links de toiletten en overdekt terras La Verrière waar je bijvoorbeeld een broodje gezond kunt bestellen, croque monsieur, wafels of pannenkoeken. Rechts vind je de trap naar het PrehistoHan museum. Wanneer je hier doorloopt kom je onderweg een kinderboerderij tegen en verschillende speeltoestellen waar peuters, kleuters, oudere kinderen en tieners zich goed kunnen vermaken. Verder staan er nog een aantal bankjes langs het pad en een kiosk waar je bijvoorbeeld ijs of donuts kunt kopen.
Voor de grot volg je de blauwe route rechtdoor. Deze brengt je regelrecht bij de wachtruimte voor de grot. Hier laat je je entreetickets scannen en ga je op de bank zitten voor een Frans- of Nederlandstalige rondleiding. Ik had vooraf gelezen dat het soms een half uur kan duren voor de tour start dus 20 minuten wachten vielen dan ook mee aangezien we er rekening mee hielden. Het kan zijn dat de wachttijden in de loop van de dag of tijdens het hoogseizoen langer zijn, maar op deze mooie herfstachtige zaterdag valt het om half elf nog mee.
Onze gids roept de ongeveer 30 mensen tellende groep, bestaand uit volwassenen en kinderen van verschillende leeftijden, bij elkaar en legt kort uit wat de bedoeling is. Zo loopt hij ten alle tijden voorop, gaan we maar 1,6 kilometer van de grot zien in maximaal 1,5 uur, mogen we niet met flitsers fotograferen, is het 365 dagen per jaar rond 9 graden in de grot, mag niets worden aangeraakt en kunnen de gangpaden en de 367 traptreden hier en daar glad zijn.
Gedurende de wandeling geeft de humoristische man interessante informatie over de verschillende zalen, de zwarte vlekken op de hoogste druipstenen die ontstaan zijn door de fakkels in het verleden (en nu vervangen zijn door ledlampen), de dieren die in de grot wonen zoals de vleermuizen (helaas niets gezien), insecten en spinnen, hoe de uitgang uit de grot vroeger met een bootje werd bereikt, wat nu vervangen is door een loopbrug en werden we in een van de grootste zalen getrakteerd op een ondergrondse 360 graden lichtspektakel Origin gemaakt door Luc Petit. Al bij al een ongeveer 90 minuten durende wandeling vloog om maar was absoluut de moeite waard en een bijzondere ervaring, voor zowel ons als de kinderen.
PrehistoHan
Na het bezoek aan de grot is spelen in de speeltuin een soort van beloning en altijd een feest, ongeacht of ze 3 of 13 zijn. Eenmaal uitgespeeld lopen we richting de uitgang, eten een hapje, bezoeken nog even het toilet en lopen vervolgens weer via de trap naar boven om naar het museum te gaan. Deze is met dezelfde tickets als de grot te bezoeken. Hier staat bijvoorbeeld een van de duikpakken die gedragen werden tijdens het onderzoek in de grot, bijzondere opgravingen van onder het water aan de uitgang van de grot, gevonden munten en andere vondsten. Aan het eind van het kleinschalige museum waar verder niets te doen is maar alleen te zien, kom je in een bioscoopzaal terecht waar een prachtig filmpje wordt getoond over het Wildpark gedurende de vier seizoenen.
Voor ondernemende kinderen die dit interessant vinden is het museum een super leuk verlengstuk van het bezoek aan de grotten van Han.
Het Wildpark
Aangezien de entreeticket uit twee delen bestaat: De grotten van Han en Het Wildpark, kozen wij ervoor om de ene dag de grot en het museum te bezoeken en de volgende dag fris en fruitig het Wildpark in te gaan. Dat bleek achteraf een prima beslissing. Voor het wildpark kun je kiezen tussen de complete route wandelend afleggen (1 kilometer naar het begin van het wandelpad+ 3 of 6 kilometer lopen in het park), met het treintje naar het begin van het park (1 kilometer minder lopen in dit bergachtige gebied) of het geheel vanuit een safari-car te zien. Vastberaden om echt alles te zien, inclusief het nieuwe geheime woud, begonnen wij aan de 6 kilometer. Wetend dat we met minimale moeite de 10.000 stappen zouden halen en om de kinderen extra te plezieren, kozen wij wel ervoor om het eerste stuk met de trein te gaan. Met alle hoogteverschillen, talloze dieren met informatieve borden, speelelementen in het bos, verborgen parels en loopbrug ben je hier met gemak 4 tot 5 uur zoet. De plek is absoluut de moeite waard dus nemen we hier graag ook alle tijd voor.
Binnen een paar minuten zijn we hoog in de bergen en mogen we zelfstandig de wandeling voortzetten. Hoewel er bij de grot met tijden wordt gewerkt is dat hier niet het geval. Je mag er net zo lang over doen als je zelf wilt, zolang je voor sluitingstijd bij de uitgang bent. 3 kilometer klinkt misschien niet veel, maar dit stukje Ardennen is allesbehalve plat. Onderschat het niet. Sommige paden zijn zelfs 20% stijl en dan hebben we de vele trappen niet eens meegerekend. Heel goed te doen, ook voor kinderen die wel wat gewend zijn, maar weet dat goede wandelschoenen hier geen overbodige luxe zijn.
Halverwege het Wildpark, bij het waanzinnig mooi stukje natuur waar onder andere de Przewalskipaarden vrij rondrennen, hebben we nog even de geredde vale gieren gezien, maar besloten toch een stuk met de pendelbus te zien zodat we bij de bruine beren verblijf uitkomen. Ook de bestuurder van het pendelbusje vertelt veel over het park en de dieren tijdens de rit. Iets wat we anders met de safari-car anders ook in anderhalf uur hadden gekregen. Daar tegenover staat dat we te voet veel meer hebben gezien en gedaan. Helaas geen geheime woud, wat dus alleen te voet te bereiken is.
Big 5
De werelds bekendste big 5 is waarschijnlijk de Afrikaanse. Dat zijn de 5 belangrijkste dieren van een continent. In Afrika zijn dat: Olifant, Leeuw, Neushoorn en Luipaard en Kaapse buffel. De Europese big 5 ziet er als volgt uit: de bizon, wolf, bruine beer, lynx en de veelvraat. Alle 5 zijn ze in dit prachtige dierenrijk te bewonderen. De dieren die wij zagen zijn: De Schotse Hooglander, rendier, everzwijn, Lapland uil, de oehoe, kleine bonte specht, poolvos, Europese wolf, alpenmarmot, arctische wolf, vale gier, ooievaar, Oeros, Europese bizon, bosrendier, damhert, Europese moeflon, geelbuikvuurpad, gems, Przewalskipaard, ree, sikahert, bruine beer en steenbok.
Een grote belevingsbos
Tussen lopen, uitgebreid van het adembenemende uitzicht genieten en de vele dieren in hun leefgebied bewonderen is het bos met natuurlijke materialen ‘versierd’ met geweldige houten sculpturen die beeldhouwer Willy Niodo met de kettingzaag maakte, de kunstzinnige creaties van steenbeeldhouwer Phillippe Leonard en de gave reuzengrote plantaardige wolvenkoppen van vastgebonden wilgenbundels zijn van de hand van Daniel Steenhaut en Christian Lagrange. Het eekhoornpad (sentier de l’ecureuil) tegenover de laplanduil met natuurlijke speeltoestellen voor ontdekkende kinderen heeft voor voor zover bekend geen bekende maker.
Praktische informatie & tips
♦ Domein van de grotten van Han
Joseph Lamottestraat, 2
5580 Han-sur-Lesse
België
♦ Check de website voor actuele openingstijden en prijzen
♦ Goed te doen met een baby in de draagdoek, met een peuter en kleuter die veel lopen gewend is of oudere kinderen en tieners
♦ De combinatie van de grot, het museum en dierenpark kan technisch wel in 1 dag maar is niet aan te raden (hoeft ook niet want de tickets bieden mogelijk het op verschillende dagen te doen)
♦ Parkeren kan bij de kerk of om de hoek van de ingang (buiten het seizoen gratis)
♦ Overnachten kan bij het kindvriendelijke hotel Mercure Han-Sur-Lesse (400 meter lopen)
♦ Goede wandelschoenen zijn een must, zowel in de grot als het park
♦ Een winterjas in de grot kan handig zijn als je het snel koud hebt, maar anders voldoet warm aankleden
♦ 95% luchtvochtigheid in de grot
♦ Ingang van het domein is prima te doen met een kinderwagen, buggy of rolstoel. De grot is dat niet. Te voet is het wildpark ook geen geweldige optie voor mindervaliden. In een safari-kar de natuur verkennen kan, mits je tour van 1,5 uur zittend kan doorbrengen
♦ Een fantastisch uitje voor een ondernemend gezin
♦ Ga je te voet het wandelpad op, neem dan een fijne rugzak mee met wat drinken en snacks. Er zijn voldoende bankjes en zelfs picknicktafels en maar 1 horeca (Le Tivoli ergens halverwege)
♦ In de grot zijn honden in principe toegestaan, maar in het wildpark niet.
♦ Neem een verrekijker mee
♦ Bijzonder overnachten in het park kan bij Cocoon Village en Tree Tent via Het Domein van de grotten van Han zelf
♦ Het museumbezoek is inbegrepen bij zwel tickets voor de grot, als wildpark en natuur combipas PassHan waarmee je dus alles kan zien en ontdekken
♦ De 100 jaar oude tram brengt je naar de hogere gebieden van het wildpark en na de wandeling ook weer terug (bij de prijs inbegrepen)
♦ Er zijn sociale voorzieningen zoals het toilet op het plein bij de ingang van het domein en op sowieso twee plekken in het Wildpark (bij de marmotten en bij Le Tivoli). In de grot zijn er geen toiletten of dergelijke.
♦ Een bezoek aan de grot duur ongeveer 1,5 uur voor de rondleiding (houd rekening met maximaal 30 minuten wachttijd, desondanks is het belangrijk op tijd aanwezig te zijn)
♦ Een bezoek aan het Wildpark duurt met de Safari-car 1,5 uur en lopend zeker 3 uur
♦ Grotten van Lorette is het kleine zusje van de Grotten van Han en bevindt zich op nog geen 7 kilometer hier vandaan
♦ Vergeet niet wat contact kleingeld mee te nemen voor de gids (het is gebruikelijk bij de uitgang wat fooi te geven)
♦ De geweldige hangbruggen (op 5 meter hoog) en de geheime woud zijn alleen te voet te bereiken maar dikke aanrader met kinderen. Mocht 6 kilometer lopen niet haalbaar zijn is onze aanpak een goede tip om toch het maximale uit te halen. Er is echt zoveel te doen en te zien wat je niet wilt missen.
- Recensie: De verdwenen steden 3: Het eeuwige vuur van Shannon Messenger - 28 november 2024
- Recensie: Fabulant 3: De strijd om het stelsel - 1 oktober 2024
- De juiste zitzak kiezen: het belang van de maat, vulling en stevigheid - 1 oktober 2024